Język jest wiecznie żywy i ewoluuje z roku na rok, z miesiąca na miesiąc. Przekonać się o tym można, sięgając do literatury sprzed kilku wieków i do literatury współczesnej. Wspaniałym dowodem na ewolucję języka są także młodzieżowe słowa roku, które niekiedy potrafią bardzo zaskoczyć. Rozważając ewolucję języka, pamiętać należy, że język wpływa na postrzeganie rzeczywistości, a postrzeganie rzeczywistości wpływa na ewolucję języka. Pamiętamy, że Eskimosi posługują się kilkoma pojęciami, określającymi śnieg (twierdzenie o ponad 50 określeń śniegu to mit) – to dowód, jak ważny w życiu Inuitów jest śnieg. W tym kontekście niezwykle ciekawym zjawiskiem językowym jest ponglish. Czym jest ponglish, jakie są jego źródła powstania i dlaczego ponglish jest zjawiskiem pozytywnym?
Chociaż ponglish nie jest nowym zjawiskiem lingwistycznym, nie znajdziemy tego pojęcia w SJP ani w słowniku PWN. Słownik ponglish.org definiuje ponglish jako slang, którym posługuje się polonia w Wielkiej Brytanii i w krajach anglojęzycznych. Autorzy słownika ponglish.org za źródło genezy tego slangu podają wyjazdy zarobkowe Polaków do Wielkiej Brytanii i Irlandii. Jednak ponglish powstał znacznie wcześniej i jego źródeł należy upatrywać się w Chicago, gdzie polska polonia znacznie wcześniej zaczęła używać ponglish w życiu codziennym. I chociaż w przypadku emigracji do Stanów Zjednoczonych jeszcze w czasie PRL-u i wcześniej częściej mówimy o języku czikagowskim, obecnie śmiało możemy stwierdzić, że to właśnie język czikagowski (język polonijny) zapoczątkował ponglish i obecnie funkcjonuje w Stanach Zjednoczonych, UK, ale także innych krajach, gdzie emigracja zarobkowa stała się popularna. Również Polacy, którzy wyjechali do pracy do Niemiec czy Holandii, chętnie wykorzystują ponsglish w codziennym życiu, choć na mniejszą skalę niż w krajach anglojęzycznych.
A czym tak właściwie jest ponglish? Tym mianem określamy slang, czy hybrydę językowo-kulturową, która łączy język polski z językiem angielskim. Mówiąc o slangu, warto rozważać go w ujęciu nie tylko lingwistycznym, ale i kulturowym, ponieważ – jak już wspomnieliśmy na wstępie – język wpływa na naszą rzeczywistość i odwrotnie.
Ponglish to nic innego, jak język, który łączy polski i angielski, w wyniku czego powstaje slang zrozumiały przede wszystkim dla Polaków, znających język angielski, ale i dla obcokrajowców. Łączenie dwóch języków w jednym slangu opiera się przede wszystkim o spolszczenia angielskich wyrazów, a także o dosłowne tłumaczenia idiomów, najczęściej w celach humorystycznych. Co ciekawe, w pewnym sensie ponglishem posługują się także pracownicy korporacyjni.
Najczęściej używane przykłady ponglish
Fakt, że powstał cały słownik ponglish.org świadczy o zaawansowanym procesie lingwistycznym i bardzo bogatym słownictwie tego slangu. Trudno zatem przytoczyć choćby procent słownictwa, jakim posługuje się polonia w UK, Irlandii czy USA. Do najpopularniejszych słów i zwrotów z języka ponglish zaliczamy:
ojseterka – karta miejska (od oyster card)
apdejt – aktualizacja oprogramowania, szerzej aktualizacja informacji (od update)
lukać – patrzeć (od look)
dżob – praca (od job)
insiura – ubezpieczenie (od incurance)
tejknąć bafa – wziąć kąpiel (od take a bath)
Oczywiście to tylko kilka przykładowych z licznych zwrotów w ponglish. Bardzo ciekawym aspektem jest również dosłowne tłumaczenie polskich zwrotów, które w angielskim języku brzmią zupełnie inaczej oraz tłumaczenie angielskich idiomów na język polski:
I will animal to you – zwierzę Ci się
It’s after the birds – już po ptakach
Hands are dropping – ręce opadają
Przykłady ponglishu odnajdziemy również w popkulturze. Z języka polsko-angielskiego chętnie korzystają kabarety w swoich skeczach i jest to najczęstsze wykorzystanie ponglishu w popkulturze. Odnajdziemy go również w polskich filmach, szczególnie tych opowiadających o życiu polonii w Stanach Zjednoczonych – Szczęśliwego Nowego Jorku oraz Kochaj albo rzuć (kontynuacja Samych Swoich) to filmy, których oprócz fabuły i gry aktorskiej to ponglish stanowi wartość artystyczną.
Czy ponglish to pozytywne zjawisko lingwistyczne?
Osoby, które w każdej sytuacji i za wszelką cenę pilnują poprawności językowej twierdzą, że ponglish to negatywne zjawisko, z którym należy walczyć. Jednak mając na uwadze przytaczane przez wielu naukowców stanowisko, że język wpływa na nasze życie i postrzeganie rzeczywistości oraz fakt, że każdy język ewoluuje, trudno doszukiwać się w ponglishu pejoratywnych cech. Emigracja, walka o byt, ale i chęć przynależności do polonijnej grupy w obcym kraju świadczyć mogą wyłącznie o pozytywnym aspekcie genezy ponglishu. Z całą pewnością jest to naturalny proces lingwistyczny, z którym trudno walczyć. Odnosząc się natomiast to istnienia innych slangów takich jak slang młodzieżowy czy slang miejski, które coraz powszechniej doceniane są przez najwybitniejszych językoznawców i filologów polskich, trudno znaleźć argument, by z ponglishem należałoby walczyć.
Z całą jednak pewnością ponglish, a także liczne przykłady ponglishu pokazują, że prawidłowe i rzetelne tłumaczenia angielskiego wymagają biegłej znajomości języka angielskiego, wraz ze zmianami, jakie zachodzą zarówno w języku angielskim, jak i w języku polskim.
Autor wpisu
Advance FM
